نووسینی: یوسف ئیسماعیل(کاتۆفیک)
پێشەکی:
ڕۆژی کرێکاران پشوویەکی نیشتمانییە، سەرەتا لە ئوستڕالیا و دواتر لە ئەمریکا سەری هەڵداوە. ڕۆژو جەژنی کرێکاران، وەک ڕۆژێک بۆ ڕێزگرتن و بەرز نرخاندنی بەشدارییەکانی کرێکاران لە پێشکەوتن و پێشکەوتنی وڵاتدا دەناسرێت. بەڵام ڕەنگە مرۆڤ پرسیار بکات کە بۆچی تەنها لە ڕۆژی کرێکاراندا کرێکاران لەبیر دەکرێن و بەرز دەنرخێنرێن، لە کاتێکدا لە ماوەی ساڵدا زۆرجار هەوڵ و بەشدارییەکانیان چاوپۆشی لێدەکرێت یان کەم نرخ دەکرێن. ئەم وتارەمدا هەوڵ دەدام بەدواداچوون بۆ ئەم بابەتە بکەم و باس لە هۆکارەکانی پشت ئەم دیاردەیە بکەم. ئەم توێژینەوەیە بە لێکۆڵینەوە لەو هۆکارە مێژوویی و ئابووری و کولتوورییانەی کە بەشداربوون لە دۆخی ئێستای کاروبارەکاندا، ئامانجیەتی ڕۆشنایی بخاتە سەر گرنگی دانپێدانان و بەهادان بە هێزی کار بە درێژایی ساڵ.
گرنگی ڕۆژی کرێکاران بۆ کرێکاران:
ڕۆژی کرێکار ڕۆژێکی بەرچاوە بۆ کرێکاران بەو پێیەی دان بە بەشداریکردنیان لە گەشەکردن و خۆشگوزەرانی کۆمەڵگادا دەنێت. ڕۆژێکی تایبەتە بە ئاهەنگگێڕان بە دەستکەوت و هەوڵی کرێکاران کە ڕۆڵێکی چارەنووسسازیان لە بنیاتنانی ئابووریی میللەتدا هەبووە. دەرفەتێک بۆ خەڵک دەڕەخسێنێت کە ماندووبوون و خۆبەخشی ئەو کرێکارانە لەبیر بکەن و قەدریان بزانن کە بە درێژایی ساڵ زەحمەتیان کێشاوە بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان. جگە لەوەش ڕۆژی کرێکار دەرفەتێک بۆ کرێکاران دەڕەخسێنێت کە نیگەرانییەکانیان دەرببڕن و داوای بارودۆخی کارکردنی باشتر و کرێی دادپەروەرانە و یارمەتییەکان بکەن. وەک بیرخستنەوەیەک کە هێزی کار بڕبڕەی پشتی وڵاتێکە و بەبێ هەوڵە ماندوو نەناسەکانیان ڕەنگە گەشەکردن و گەشەسەندنی نەتەوەیەک جێبەجێ نەکرێت. بە گشتی گرنگی ڕۆژی کرێکاران بۆ کرێکاران ناتوانرێت زیادەڕەوی تێدا بکرێت، چونکە دان بە کۆڵنەدان و خۆبەخشی و بەشدارییە بەنرخەکانیان لە کۆمەڵگادا دەنێت.
چۆن ڕۆژی کرێکار بووە بە بازرگانی:
ڕۆژی کرێکار بە درێژایی ساڵان بە شێوەیەکی ناباوەر بازرگانی کراوە. ئەمڕۆ دەرفەتێکە بۆ فرۆشیارانی تاکەکەسی کە داشکاندنی قووڵ پێشکەش بکەن، ئەمەش هانی بەکارهێنەران دەدات پارە لە کاڵای بەکاربەردا خەرج بکەن. جێگای سەرسوڕمانە کە ئەو کرێکارانەی لەم ڕۆژەدا ئاهەنگ دەگێڕن زۆرجار ناچارن لەم ڕۆژەدا کار بکەن، تەنها بۆ ئەوەی فرۆشیارانی تاکەکەسی بتوانن سوودی تەواو لە جەژنەکە وەربگرن. جەژنەکە گۆڕاوە بۆ ڕووداوێکی بازرگانی گەورە، کە بازاڕکردن و فرۆشتن بووەتە جێگەی سەرنج، نەک ڕێزگرتن لە کرێکاران. لە ئەنجامدا مانای ڕاستەقینەی ڕۆژی کرێکاران شل بووەتەوە و زۆرجار مەبەستی ئەم جەژنە چاوپۆشی لێدەکرێت. دەتوانرێت بڵێین کە بازرگانیکردنی ڕۆژی کرێکاران بەشێکە لە ڕەوتێکی فراوانتر کە بریتییە لە گۆڕینی ڕووداوە کولتووری و کۆمەڵایەتییەکان بۆ دەرفەتی بازاڕکردن.
نەبوونی دانپێدانانی کرێکاران لە جەژنەکانی دیکەدا:
هۆکارێکی دیکەی بەرچاوی ڕۆژی کرێکاران دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی دانپێدانانی کرێکاران لە پشووەکانی دیکەدا. لە کاتێکدا زۆرجار بۆنە تایبەتەکانی وەک جەژنی کریسمس و جەژنەکانی تر کە بە جۆش و خرۆشێکی زۆرەوە بەڕێوەدەچن، بەڵام بەشداری و خەباتەکانی چینی کرێکار لەم ئاهەنگانەدا دانیان پێدا نانرێت. بۆ نموونە جەژنی کریسمس زیاتر وەک جەژنێکی ئایینی سەیر دەکرێت کە لەدایکبوونی عیسا مەسیحە و جەژنی سوپاسگوزاری وەک ڕۆژی سوپاسگوزاری و ئاهەنگگێڕان بەڕێوەدەچێت. لە بەرامبەردا ڕۆژی کرێکاران تەنیا تایبەتە بە ئاهەنگگێڕان بە بۆنەی کرێکاران و دەستکەوتەکانیان. نوێنەرایەتی ڕۆژێک دەکات کە کرێکاران دەتوانن کۆببنەوە و بیر لە بەشدارییەکانیان لە کۆمەڵگادا بکەنەوە. جگە لەوەش ڕۆژی کرێکار گرنگە چونکە سەرنج دەخاتە سەر پرسە گرنگەکانی وەک بارودۆخی کارکردن، کرێی دادپەروەرانە و مافی کرێکاران، کە ئەگەرنا ڕەنگە چارەسەر نەکرێن.
پێویستی پشتیوانی و داکۆکیی بەردەوام بۆ کرێکاران:
پێویستی پشتیوانی و داکۆکیکردنی بەردەوام بۆ کرێکاران لە دەستەبەرکردنی پاراستنی مافەکانیان و مامەڵەی دادپەروەرانە لە شوێنی کاردا زۆر گرنگە. سەرەڕای ئەو پێشکەوتنانەی کە لە یاسا و سیاسەتەکانی کاردا بەدرێژایی ساڵان بەدەست هاتوون، بەڵام هێشتا چەندین تەحەددای بەردەم کرێکاران وەک هەڵاواردن، هەراسانکردن، بارودۆخی نائارامی کارکردن و نەبوونی کرێی پێویست هەیە. بۆیە بزووتنەوەی کرێکاری و گروپەکانی داکۆکیکار ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە خەباتکردن بۆ مافەکانی کرێکاران و هۆشیارکردنەوەی خەڵک سەبارەت بە پرسە پەیوەندیدارەکان و پاڵنانی چاکسازی لە سیاسەتدا. پشتیوانی و داکۆکیی بەردەوام بۆ پاراستنی ئەو پێشکەوتنانەی کە تا ئێستا بەدەست هاتوون و زیاتر پێشخستنی دۆزی ماف و پاراستنی کرێکاران پێویستە. هەروەها خاوەنکارەکان دەبێ ڕۆڵیان هەبێت لە پشتیوانیکردنی کرێکاران لە ڕێگەی دابینکردنی ژینگەیەکی سەلامەت و تەندروست و دڵنیابوون لە قەرەبووکردنەوەی دادپەروەرانە و چارەسەرکردنی هەر ناڕەزایەتییەک کە لەوانەیە سەرهەڵبدات. لە کۆتاییدا پێویستە هەمووان پابەندبن بە دڵنیابوون لەوەی کە کرێکاران بە کەرامەت و ڕێزەوە مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت، نەک تەنها لە ڕۆژی کرێکاران بەڵکو هەموو ڕۆژێک.
ڕۆڵی سەندیکاکان لە دەستەبەرکردنی مافی کرێکاراندا:
ڕۆڵی سەندیکاکان لە دەستەبەرکردنی مافەکانی کرێکاران بە کەم سەیر ناکرێ. ڕۆڵێکی چارەنووسسازیان هەبووە لە دەستەبەرکردنی کرێی دادپەروەرانە و کاتژمێری کارکردنی گونجاو و بارودۆخی کارکردنی سەلامەت بۆ کرێکارانی پیشەسازییە جیاوازەکان. سەندیکاکان بەناوی کرێکارانەوە دانوستان لەگەڵ خاوەنکارەکان دەکەن، و دڵنیا دەبن لەوەی کە یاساکانی کار جێبەجێ دەکرێن. بەبێ سەندیکاکان، کرێکاران لە ژێر ڕەحمەتی خاوەنکارەکانیاندا دەمێننەوە کە ڕەنگە قازانجەکان لە پێشینە بن لە مامەڵەی دادپەروەرانە لەگەڵ کارمەندەکانیان. هەروەها سەندیکاکان هەوڵ دەدەن بۆ ڕێگریکردن لە هەڵاواردن و هەراسانکردن و ئیستغلالکردنی کرێکاران. لە ڕێگەی موزایەدەی دەستەجەمعی سەندیکاکان سەرکەوتوو بوون لە باشترکردنی ژیانی زۆرێک لە کرێکاران، و بەردەوامن لە خەبات بۆ باشترکردنی بارودۆخی کارکردن بۆ هەمووان. بە گشتی، سەرهەڵدان و بەردەوامبوونی سەندیکاکان وەک نوێنەری ترسناکی مافەکانی کرێکاران، جەخت لەسەر گرنگی کاری ڕێکخراو لە دەستەبەرکردنی دادپەروەری و یەکسانی لە شوێنی کاردا دەکاتەوە.
پاراستنی مافی کرێکارانی کۆچبەر لە ئابوورییەکی جیهانگیردا:
زۆرجار مافەکانی کرێکارانی کۆچبەر لە ئابوورییەکی جیهانگیردا چاوپۆشییان لێدەکرێت. لە کاتێکدا کە بەشدارییەکی بەرچاویان لە هێزی کاردا هەیە، بەڵام زۆرجار تووشی بارودۆخی خراپی کارکردن و ئیستغلالکردن دەبن. حکومەت و بازرگانەکان دەبێت ئەولەویەت بدەن لە پاراستنی ئەم مافانەی کرێکاران، لەوانەش دەستڕاگەیشتن بە کرێی دادپەروەرانە و بارودۆخی کارکردنی سەلامەت. دروستکردنی میکانیزمێک کە شەفافیەت و لێپرسینەوە لە شێوازەکانی دامەزراندنی کارمەند و دامەزراندندا مسۆگەر بکات دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە ڕێگریکردن لە بوون بە قوربانی بازرگانی مرۆڤ و کاری زۆرەملێی کرێکارانی کۆچبەر. لە پیشەسازییە جیاوازەکاندا خواست لەسەر کرێکارانی کۆچبەر زیاد دەکات و زۆر گرنگە کە ئەم تاکانە لە ئیستغلالکردن بپارێزرێن و دەسەڵاتیان پێبدرێت بۆ بەکارهێنانی مافەکانیان. بۆ دروستکردنی ئابوورییەکی جیهانی دادپەروەرتر و دادپەروەرانەتر، پێویستە دان بەو ئاستەنگە ناوازانەدا بنرێت و ڕووبەڕووی کرێکارانی کۆچبەر دەبنەوە.
هاوپشتی لە نێوان کرێکاران:
بنیاتنانی هاوپەیمانی جیهانی و بزووتنەوەکان بۆ گۆڕانکاری. هاوپشتی لە نێوان کرێکاران پێکهاتەیەکی سەرەکییە لە بنیاتنانی هاوپەیمانی و بزووتنەوە جیهانییەکان بۆ گۆڕانکاری. بە داننان بە خەباتە هاوبەشەکانی کرێکاران لە سەرانسەری جیهان، و پێکەوە کارکردن بۆ چارەسەرکردنیان، دەتوانین بزووتنەوەی بەهێز بۆ دادپەروەری کۆمەڵایەتی و ئابووری دروست بکەین. ئەمەش بە مانای پاڵپشتیکردنی کرێکارانی وڵاتەکانی خۆمان نییە، بەڵکو بە هاوسۆزی وەستانەوە لەگەڵ ئەو کەسانەی کە لە بەشەکانی دیکەی جیهان ڕووبەڕووی ئیستغلال و چەوساندنەوە دەبنەوە. واتە داننان بەوەی کە مافی کرێکاران مافی مرۆڤە، وە بەرپرسیارێتی هاوبەشمان هەیە بۆ خەباتکردن بۆ مافە سەرەتاییەکان و کەرامەت بۆ هەموو مرۆڤەکان. هاودەنگی لە نێوان کرێکاراندا تەنیا فەرمانێکی ئەخلاقی نییە، بەڵکو فەرمانێکی پراکتیکییە. بە هاوکاریکردن لە سنوورە نیشتمانییەکان و یەکگرتن لە دەوری ئامانجە هاوبەشەکان، دەتوانین بزووتنەوەیەکی بەهێزتر بنیات بنێین کە توانای گۆڕینی ڕاستەقینەی سیستەمی ئابووری جیهانی و دروستکردنی جیهانێکی دادپەروەرتر و یەکسانتریان هەبێت.
گرنگی کرێی دادپەروەرانە و بارودۆخی سەلامەتی کارکردن:
ناتوانرێت بە ڕادەی پێویست جەخت لەسەر گرنگی کرێی دادپەروەرانە و بارودۆخی کارکردنی سەلامەت بکرێتەوە لە کاتی باسکردنی مافەکانی کرێکاران. کرێی دادپەروەرانە دڵنیای دەدات لەوەی کە کرێکاران بڕە پارەیەکی شکۆمەندیان پێدەدرێت بۆ کارەکانیان و توانای دابینکردنی بژێوی ژیانی خۆیان و خێزانەکانیان هەیە. بارودۆخی سەلامەتی کارکردن گەرەنتی ئەوە دەکات کە کرێکاران بتوانن ئەرکەکانیان بەبێ مەترسی برینداربوون یان زیانگەیاندن ئەنجام بدەن. ئەرکی خاوەنکارەکانە کە ئەم مافە سەرەتاییانەی مرۆڤ بۆ کرێکارەکانیان دابین بکەن و ئەرکی حکومەتەکانە کە ئەم ستانداردانە جێبەجێ بکەن. بەبێ مووچەی دادپەروەرانە و بارودۆخی کارکردنی سەلامەت، کرێکاران مەترسی ئەوەیان لەسەرە کە سوودیان لێ وەربگیرێت و دەتوانن تووشی زیانی جەستەیی و دەروونی ببن، ئەمەش دواجار کاریگەری لەسەر کۆمەڵگا و کۆمەڵگاکانیان بە گشتی دەبێت. بەم پێیە، زۆر گرنگە کە بەردەوام بین لە داکۆکیکردن لەم مافە بنەڕەتیانە و لێپرسینەوە لە دامەزراوەکان بکەین بۆ دڵنیابوون لە جێبەجێکردنیان.
دەرەنجام:
لە کۆتاییدا دیارە کە سەرەڕای هەوڵەکانی بزووتنەوەی کرێکاری بۆ دەستەبەرکردنی مافی کرێکاران، زۆرجار خەباتەکانیان چاوپۆشی لێدەکرێت و لەبیر دەکرێت. تەنیا لە ڕۆژی کرێکاراندا خەڵک کاتێک بۆ داننان بە بەشدارییە ژیانی کرێکاران لە ئابووری و کۆمەڵگا بە گشتی تەرخان دەکەن. بەڵام ئەم پشووە بە تەنیا بەس نییە بۆ چارەسەرکردنی ئەو تەحەدایە بەردەوامانەی کە کرێکاران ڕووبەڕووی دەبنەوە، لەوانە کەمی مووچە، سنوورداربوونی ئاسایشی کار و نەبوونی نوێنەرایەتی لە پرۆسەکانی بڕیاردان. بەم پێیە، زۆر گرنگە کە ئێمە بەردەوام بین لە داکۆکیکردن لە مافەکانی کرێکاران و دان بە بەشدارییەکانیاندا بنێین بە درێژایی ساڵ نەک تەنها لە ڕۆژی کرێکاراندا. بەم کارە دەتوانین کۆمەڵگایەکی بەهێزتر و یەکسانتر بۆ هەمووان بنیات بنێین.
دواقسە:
هەمیشە بیرمان لەوە کردۆتەوە ئایا چی بکەین تا کارەکان زوو بەرەو پێش ببەین بە داهاتێکی کەم، بەڵام هەرگیز بیر لەوە ناکەینەوە کە لە رۆژێکی کاری کرێکاران بە موچەیەکی زیاتر و کاتێکی کەمتر بۆیان دەستەبەر بکەین، ئایە گەر کرێکاران نەبن ئێمە چ کارەین. هەزاران پڕۆژە هەزاران پیلانی جێ بەجێکردنی کاری باشمان هەبێت، ناتوانیین کاری لەسەر بەکەین گەر چینی کرێکاران نەبن، بەداخەوە چینی کرێکاران هەر چەوساوەی ژێر ئازاری گەرما و سەرمان....