رابەر مەغدید
بەڕێوەبەری سەنتەری شەمس بۆ ڕاوێژكاری و توێژینەوەی ستراتیژی، لەسەر بانگهێشتی میهرەبانی ناوەندی پارێزگای فوجیان بۆ هاوكاری ئابووری نێودەوڵەتی و بە سەرپەرشتی وەزارەتی بازرگانی كۆماری چینی میللی، زیاتر لە بیست ڕۆژ لەگەڵ هاوكارم شێروان كاكەیی بەشداریمان لە خولێكی ڕاهێناندا كرد لە ژێر ناوی "بنیاتنانی توانا و حوكمڕانی لە وڵاتانی عەرەبیدا".
شاندەكانی وڵاتانی جۆراوجۆری عەرەبی، لەوانە میسر، فەلەستین، عێراق، ئوردن و سودان بەشدارییانكرد. ئەم خولە بڕگەیەكی گرنگ بوو لە ژیانی ئەكادیمی و پیشەییماندا، ڕێگایان پێداین سوود لە ئەزموونی چینی وەربگرین لە حوكمڕانی و كارگێڕیدا و فێری تایبەتمەندی و پێكهاتەكانی بین. چاوەكانمانی بەڕووی زۆر لایەنی گرنگ و ئیلهامبەخشدا كردەوە، هەروەها بەشداریمان كرد لە ڕوونكردنەوەی ئەزموونی چینی لە بەرزبوونەوەی دەسەڵات لە ڕێگەی چەند میحوەرێكەوە، كە باس لە سیستەمی سیاسی، ئابووری، كولتووری، ئیداری و یاسایی و هەروەها سیاسەتی دەرەوەی چین دەكات. لەم سەردانەدا قەناعەتمان هەبوو كە سەركەوتن بە ڕێكەوت نایەت! سەرەڕای چاودێریكردنی وردم لە چین وەك هێزێكی كاریگەر لە سیستەمی نێودەوڵەتیدا و حەزكردنمان بۆ لێكۆڵینەوە لە ئەزموونی چینی و مۆدێلی تایبەتی گەشەسەندنی، ئەوەی لەسەر زەوی شایەتحاڵی بووم، بەشداریمانكرد لە پشتڕاستكردنەوەی هەندێك لە بیروباوەڕەكانمان و گۆڕینی هەندێكی دیكە، جگە لەوەش كۆمەڵێك پرسیارم ورووژاند كە چاوەڕوانی وەڵامن، كە ڕەنگە كات ڕێگەبدات بە لێكۆڵینەوەی وردتر لە دواتردا.
لەم ماوەیەدا بەشداریمان لە ژمارەیەكی زۆر لە كۆبوونەوە و سیمیناری دیالۆگدا كرد لەسەر بابەتگەلێكی جۆراوجۆر، كە لەسەرەوە باسمانكرد، جگە لە سەردانی مەیدانی بۆ مۆزەخانە و كارگە و كۆمپانیا گشتی و تایبەتەكان، كە بەشداریمان كرد لە ڕوونكردنەوەی بەشێكی بەرچاو لە بەكارهێنانی كردەیی و تێبینییە ڕاستەقینەكانی ژیانی ڕاستەقینەی پایەكانی گەشەپێدانی چینی. ڕەنگە تایبەتمەندی سەرەكی ئەم دیدار و سەردانانە گفتوگۆی زیندوو بووبێت سەبارەت بە سروشتی سیستەمی سیاسی و ڕەوتەكانی فێربوون لە سیاسەتە گشتییەكانی چین، ئەو سەختییانەی كە حزبی شیوعی چینی بە سەركردایەتی سەرۆك شی جینپینگ ڕووبەڕووی بووەتەوە، چۆن بەسەریاندا زاڵبووە و چۆن توانیویەتی بیرۆكەكانی حزبەكە بگەیەنێت و ئاڕاستە بكات، بە ستوونە ماددی و ناماددییە جۆراوجۆرەكانییەوە، بۆ پشتیوانیكردن لە ئامانجەكانی دەوڵەت و باوەڕبوون بەوان، ئەمەش وایكرد جیهان بە سەرسوڕمانەوە سەیری ڕەوتی بەرزبوونەوەی چین لە ئاستە جیاوازەكاندا بكات.
لێرەدا شایانی باسە كە ئەم باسانە تەنیا لە هۆڵ و كۆنفڕانس و كۆبوونەوە لەگەڵ نوخبە چینییەكان لە بوارە جیاوازەكاندا سنووردار نەبوون، لە ژوورەكاندا قەتیسنەبوون، هەر لە سەرەتاوە حەزم دەكرد پەیوەندیم لەگەڵ گەلی چین هەبێت و دیدگاكانیان لەبارەی ڕووداوە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان بزانین، خۆمان خستە ناو مۆڵە بازرگانییە جیاوازەكان و پاركە گشتییەكان و بە پاس لە نێوان شارەكاندا گەشتمان دەكرد، من بۆم دەركەوت كە كولتووری چینی و سیستەمی بەهاكانی لە بەرزترین ئاستی مەدەنییەت و دیسیپلیندایە، كاتێك لەگەڵ زۆرێكیان قسەم كرد، سەرەڕای نەزانینی زمانی چینی و ئاڵۆزییە جۆراوجۆرەكانی، پەیوەندییەكانمان بە كۆمەڵێك هۆكارەوە بەڕێوەدەبرا، كە لە دەربڕین و هەستەكانیاندا تێبینیمكرد، بەتایبەتی كاتێك زانییان كە من لە هەرێمی كوردستانی عێراقەوە هاتوومەتە پێشەوە، لەم چوارچێوەیەدا بیرمە یەكێكیان پێیوتم "چینیش وەك عێراق شارستانییەتێكی كۆنی هەیە و ئێمەش عێراق و شارستانییەتەكەی باش دەزانین". تەنیا ئەو كاتە هەموو بەربەستەكانی زمان تێكچوون و دڵەكان پێش وشەكان دەستیان بە قسەكردن كرد، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی سۆز و خۆشەویستی ببێتە بنەمای گفتوگۆ و خاڵی دەستپێك بۆ كردنەوەی ئاسۆی فراوانتر بۆ پەیوەندی مرۆڤ. من بە تەواوی دركم بەوە كرد كە كۆمەڵگەی چینی بە یەكگرتوویی و پەیوەندییە ناوخۆییەكانیەوە، توانای ئەوەی هەیە بەرامبەر هەموو مەترسی و ئاڵنگارییە ناوخۆیی و دەرەكییەكان بوەستێتەوە، ئەمە هەستێكە كە لە بیركردنەوەی عەقڵی بەكۆمەڵی چینیدا بینیومە. من شاهیدی ئەم هەڵسوكەوتە بووم لە ناوەڕۆكی ئامانجەكانیان و یەكگرتوویی نموونەیی ئەوان لە بەرامبەر ناخۆشییەكاندا، ڕەنگە ئەم یەكگرتووییە وایلێبكات كە چوونە ناو ئەم كۆمەڵگایە، كە وەك ڕەفتارێكی گشتی چاوی لەسەر سەركەوتن داناوە، لەڕادەبەدەر قورس بێت. وەك بینیم سەرهەڵدانی چین ئاسان نەبوو، بەڵام تێگەیشتم كە گەلی چین لە بزووتنەوە و ئامانجە جۆراوجۆرەكانیاندا، بەهایەكی هاوبەشیان هەیە، ئەویش كاركردنە بەیەكەوە لەگەڵ چارەنووسێكی هاوبەش. جیاوازی كولتووری و چەندین ناسنامەی لاوەكی هەیە، بەڵام ئەم فرەچەشنییە وەك دایكی ئینكوباتۆرێك بۆ پرۆسەی گەشەكردن كاری كردووە و نەبووەتە ڕێگر لەبەردەم پێشكەوتندا.
من یەكێتی و یەكڕیزیم لەم دەوڵەتەدا بەهێزتر لە پەیوەندیی نەتەوەیی یان كولتووری دەبینی، بەڵكو ئەم فرە كولتوورانە وەك هێزێكی زیادە بۆ دەوڵەت لە بزووتنەوە ناوخۆیی و دەرەكییەكانیدا كاری دەكرد، كە وەرگێڕدرا بۆ تێگەیشتنێكی گشتی لە چارەنووسێكی هاوبەشدا.
پێموایە ئەم پرەنسیپە لە سیاسەتی دەرەوەی چینیشدا ڕەنگدەداتەوە، كە داوای پێكەوەژیان و چارەنووسی هاوبەشی جیهانی دەكات، كە دەستپێشخەرییەكانی چینی وەك بەهێزكردنی پەیوەندی نێوان وڵاتانی باشووری جیهانی و كاركردن بۆ دامەزراندنی سیستەمێكی نێودەوڵەتی فرەجەمسەری، كە هەموو لایەنەكان لەخۆبگرێت، جەختی لەسەر دەكرێتەوە.
ئەم قەناعەتەم زیاتر بەهێزتر بوو دوای ئەوەی بینیم هەموو شاندە بەشداربووەكان لە دۆخێكی چالاكیی كارلێككارانەدان لەگەڵ یەكتردا، بەتامەزرۆییەوە ئەم ئەزموونە بگوازنەوە بۆ وڵاتەكانیان و سوودمەندبوون لەم ئەزموونە ئیلهامبەخشە لە بەدەستهێنانی ڕێنێسانسی خۆیان. بینینی چین لە چاوی ڕاستەقینە و ئەزموونییەوە زۆر جیاوازە لەوەی كە لە خوێندنەوەی كتێب یان میدیا فێربووین. وێنەكە لە ژێر ڕۆشنایی فرەچەشنی و كۆنتێكستەكانی كۆمەڵگەی چینی و پاشخانە كولتوورییە هەمەچەشنەكانیدا زۆر جیاوازە. كەلێنێكی گەورە لە نێوان واقیعی ڕاستەقینە و ئەوەی لە میدیاكاندا بڵاودەكرێنەوە هەیە، ئەمەش وایكردووە ئەم گەشتە ببێتە دەرفەتێك بۆ ئەوەی لە نزیكەوە چین بناسین و بەوپەڕی خۆشحاڵییەوە چاوەڕێی گەڕانەوە بین بۆ ئەوەی زیاتر و زیاتر بكرێینەوە.
لە كۆتاییدا دەمەوێت سوپاس و پێزانینی دڵسۆزانەم ئاراستەی بەڕێز هوانگ ئان بەڕێوەبەری ناوەندی هاوكاری ئابووری نێودەوڵەتی پارێزگای فوجیان و جێگرەكەی بەڕێز وو زیبین بكەم بۆ پشتگیریكردنیان. لە درێژەی سەردانەكەدا، من گرنگییەكی زۆری ئەوانم بینی بۆ دابینكردنی هەموو ئاسانكارییە پێویستەكان بۆ دڵنیابوون لە تەواوكردنی سەركەوتووانەی پرۆگرامی خولەكە، هەروەها سوپاس و خۆشەویستییەكی دڵسۆزانەم ئاراستەی هەموو ئەندامانی تیمەكە دەكەم: لین شیانكسین، وانگ لو، چێن بیچوان، پان شیوكسی، و لین شیاوهۆنگ، بۆ ڕێكخستن و هاوكارییە نایابەكانیان بۆ هەموو ئەندامانی تیمی بەشداربوو لە ڕێگەی ئەوانەوە هەستمان بەتەنیایی دووركەوتنەوە لە ماڵەوە نەدەكرد، بەڵكو هەستمان بە یەك خێزان دەكرد لە هاتن و پێشوازی و ڕۆشتنمانەوە ساتەكانمان پێكەوە بەسەر برد، ئەمەش حەسرەتێكی بۆ گەڕانەوە و یەكترناسینەوە دروستكرد. هەروەها هەستی سوپاسگوزاری بۆ ئەم ئەزموونە و ئەوانەی ڕێكیانخستووە، ناتوانرێت دەرببڕدرێت، هەندێك جار وشەكان توانای وەسفكردنی هەستەكانیان نییە، زۆر هەوڵمداوە بەشێكی بچووك لەو شتانە باس بكەم كە بینیومە و هەستم پێكردووە، بەڵام چەندین هەست و بیركردنەوە لە مێشك و دڵمدا ماونەتەوە كە ناتوانرێت لەناو ئەو دێڕانەدا كۆببنەوە. هەروەها لە كۆتاییشدا دەمانەوێت زۆر سوپاسی مەڵبەندی هەولێری حزبی شیوعیی كوردستان بكەین، كە ئەم دەرفەتەی بە ئێمە بەخشی بچین بۆ وڵاتی چین و تێیدا فێری ئەزموونی گەشەكردن و تێگەیشتن لە كۆمەلێك بواری جیاجیادا بین و سوپاسی ئەم هاوڕێیانەشم دەكەم، كە هاوكاربوون بۆ جێبەجێكردنی ئامادەكارییەكانمان بۆ وڵاتی چین.
