ڕزگار عومەر
لە مانگی ڕەمەزاندا، کاتێک ملیۆنان کەس خۆیان تەرخاندەکەن بۆ ڕۆژووگرتن، دیاردەیەکی ناکۆك و پڕ لە کێشە سەرهەڵدەدات - کە ئەویش زیادبوونی توندوتیژی خێزانی و شەڕ و ئاژاوە لە شوێنی گشتیدا؛ لە شەقام و بازاڕ و تەنانەت مزگەوتەکانیش، ڕێژەی گرژیيەکان بەرزدەبنەوە و ململانێکان زیاتر دەبن. لە کاتێکدا زۆرێک هەوڵدەدەن بە ئاشتیيانە ڕەمەزان بەڕێوەببەن، هەندێکی تر خۆیان لە ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ تاکەکاندا دەبیننەوە کە ڕووبەڕووی هەمان ململانێی برسێتی و ماندوێتی و توڕەیی خراپ دەبنەوە.
ئەم هەڵکشانە لە شەڕانگێزیدا تەنیا لە ڕەمەزاندا نییە؛ بەڵکو ڕەنگدانەوەی بێزارییە قووڵەکانی کۆمەڵگایە. بەدرێژایی ساڵ، شوێنە گشتیيەکان شاهیدی بڵاوبوونەوەی هاوشێوەی توندوتیژی دەبن، بەتایبەت لە جەژنە گەورەکانی وەک ئاهەنگەکانی سەری ساڵ و نەورۆز و فێستیڤاڵە گەورەکاندا. ئەم ڕووداوانە کە مەبەست لێی هێنانەديی شادی و یەکڕیزییە، زۆرجار دەبنە شوێنی گەرمی شەڕانگێزی و توندوتیژی، ئەمەش توڕەیییەکی پەنگخواردوو ئاشکرا دەکەن کە هیچ بەربەستێکی ئەخلاقی یان کولتووری لەبەردەمدا نییە کاتێ دەتەقێتەوە.
لایەنێکی چارەنووسساز کە بەداخەوە لە هۆشیاری گشتیدا نەماوە یان کزبووە، ئەو تێگەیشتنەیە کە ئەرك و پەرستنی ئایینی- وەکو ڕۆژوو- نابێت پێشێلکردنی ماف و خۆشگوزەرانی کەسانی دیکە بکات تەنانەت ئەگەر ئەندامانی خێزانەکەی خۆشت بن بە بیانووی ئەوەی بەڕۆژیت، لە بەرامبەر ئەوەشدا؛ هیچ کەسێک مافی ئەوەی نییە ڕێگری لە کەسێک بکات لە ڕەچاوکردن و جێبەجێکردنی ئەرکی ئیمانیی خۆی، ئەمەش جێبەجێکردنێکە مافی تێکدانی نەزمی گشتی یان بێڕێزیکردن بە کەسانی دیکە نادات لە هەردوولاوە.
زۆرێک لە کۆمەڵگاکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە عێراق و کوردستانیش دەگرێتەوە، نەوەکان بەهۆی شەڕ و ناسەقامگیری سیاسی و قەیرانەکانی ئابوورییەوە دەروون و ئاکاری کۆمەڵایەتیيان شێوێنراوە. چەمکەکانی وەک مافی مرۆڤ، بەرپرسیارێتی کۆمەڵایەتی و گەشەسەندنی "کولتووری ناتوندوتیژی" هیچ جۆرە ڕەگێکی فراوانی دانەکوتاوە. بەبێ ڕێگاکانی گوتاری بنیاتنەر و داواکاری ڕێکخراو- وەک بزووتنەوەکانی داکۆکیکردن لە دادپەروەری کۆمەڵایەتی- بێزاری کەڵەکەبوو لە دوژمنایەتی و شەڕانگێزی لەبێ کۆنتڕۆڵیدا گیردەخوات.
ئەم فشارە کۆمەڵایەتییە قووڵانە، لەگەڵ هەستکردن بە نادادپەروەری، سووڕێکی توندوتیژی سەختیان دروستکردووە، کە ناکۆکییە بچووکەکان پەرەدەسەنن و دەبنە ململانێی جددی و کارەساتبار. ماندوێتی دەروونی و ناڕەحەتی سۆزداری زیاتر سووتەمەنی ئەم ناسەقامگیرییە دەدات، تەنانەت بێبایەخترین بەریەککەوتنەکانیش دەگۆڕدرێت بۆ ئەگەری کارەساتێکی گەورە.
چارەسەرکردنی ئەم پرسە پێویستی بە هەوڵی کۆلێکتیڤی بەکۆمەڵ هەیە- هەوڵێک کە کلتووری ئارامی و هۆشیاری و ڕێزگرتن لە یەکتر پەروەردە بکات کە ئەرکێکی بەردەوامی دەوێ بەتایبەتی ماوەیەکی زۆر بەر لە هاتنی بۆنەکان. بۆنەکان پێویستە ببنە دەرفەتێک بۆ کۆمەڵگاکان بۆ ئەوەی بیر لەم گرژییانە بکەنەوە و بەدوای ڕێگایەکدا بگەڕێن بەرەو هاوئاهەنگی زیاتر نەک دابەشبوون و توندوتیژی.
