محەمەد عەلی
ئەم گۆڕانکارییانەی لە سووریا روویان دا، لە خزمەتی هێزی دەسەڵاتدار نییە لە رۆژئاوای کوردستان، بە شێوەیەک ئەم هاوکێشە نوێیەی هێز لەم وڵاتەدا، ئەم بەشەی کوردستانی خستووەتە بەردەم کۆمەڵێک دەرفەت و لە هەمان کاتدا مەترسیی جیددی ئەگەر بە شێوەیەکی تەندروست و ورد مامەڵەی لەگەڵ نەکرێت، ئەوە بە دڵنیاییەوە دەرفەتەکان دەگۆڕدرێن بۆ مەترسی لە داهاتوودا.
بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر لە ئەنجامی هاوکێشەیەکی نێودەوڵەتی لە سووریا هاتووەتە کایەوە، ئەویش باڵادەستیی ئێران و رووسیا لە سووریا و بوونی رژێمی بەشار ئەسەد، بەڵام دوای هێرشەکانی هێزه چەکدارە ئۆپۆزسیۆنەکان بۆ سەر رژێمی بەشار ئەسەد و رووخانی ئەم رژێمە، ئێستا دراوسێکانی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر تەواو جیاوازن و ئەو هێزەشی لە دیمەشق دەسەڵاتی گرتووەتە دەست، بە تەواوی جیاوازە، بە شێوەیەک هێزەکانی تەواو توندڕەون و قبووڵی جیاوازی ناکەن لە سووریا، لەلایەکی ترەوە ئەم هاوکێشە نوێیە، دەستی تورکیای کراوە کردووە بۆ زیادکردنی هێرشەکانی بۆ سەر ئەم بەشە و لە ماوەی داهاتووشدا زیاتر لەقاڵبدانی، ئەگەر نەگات بە لەناوبردنی، چونکە ئەم هێزانەی دەسەڵاتدارن لەم بەشەی کوردستان، تاکو ئێستا نەیانتوانیوە بۆ تورکیای بسەلمێنن کە هێزێکی جیاوازن لە پەکەکە، هاوکات لە ماوەی ڕابردوودا هەماهەنگییان لەگەڵ رژێمەکەی بەشار ئەسەد، جێگەی گومانی هەمووان بووە، کە دەبێتە رێگر بۆ مامەڵەکردنی هێزە دەسەڵاتدارەکانی دیمەشق کە مامەڵەیان لەگەڵ بکەن.
لە دوای کۆتاییهاتنی دەسەڵاتی بەعس لە سووریا، دەکرێ بە هەمان سیناریۆی عێراق لە ٢٠٠٣ بەراورد بکرێت، کە رژێمی بەعس رووخا و دەرفەت بۆ باشووری کوردستان دروست بوو کە هەنگاوەکانی خێراتر بێت و لە ناوچەیەکی دژەفڕینەوە بگوازرێتەوە بۆ هەرێمێکی فیدراڵی لە چوارچێوەی دەوڵەتی عێراقی و بنیاتنانی دام و دەزگا دەوڵەتدارییەکان لە دانپێنانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان وەک هێزی پاسەوانی هەرێم و کردنەوەی دەیان کۆنسووڵگەریی وڵاتان لە هەرێم و بەفەرمی ناساندنی ئاڵای کوردستان و دەستپێکردنی هەڵمەتێکی فراوانی ئاوەدانی، لە ئێستادا دەکرێ بە هەمان رێچکەی باشووری کوردستان، رۆژئاواش هەمان هەنگاو بەو ئاراستەیە بنێت و بتوانێت مافەکانی گەلی کورد لەم بەشەدا بجەسپێنێت، ئەمەش تەنیا یەک رێگەی هەیە، ئەویش یەکڕیزیی نێوان هێزە ساسییەکانی ئەم بەشەیە، کە تاکو ئێستا بوونی نییە کە لە ڕابردوودا سەرۆک بارزانی لە رێگەی چەندین رێککەوتنەوە هەوڵی دروستکردنی ئەم کۆدەنگییەی داوە.
لە پاش ئەو گۆڕانکارییەی لە سووریا رووی داوە، ئێستا دەرفەتێکی هاوبەش بۆ کوردستانی باشوور و رۆژئاوا هاتووەتە پێشەوە، کە هەم ببن بە هێزێکی دیفاکتۆی بەهێز لە ناوچەکەدا، کە خاوەن هێزێکی سەربازیی خاوەن ئیرادە و یەدەگێکی زۆری نەوت و گازن لە ناوچەکە و بە هەمان شێوەش بۆ گەیشتن بە ڕێگای دەریایی، کە ئەمە لە مێژووی نوێی کورددا بوونی نەبووە، ئەوەش لە رێگەی گەیشتن بە لێکتێگەیشتن لەگەڵ وڵاتی تورکیای دراوسێ و هێزەکانی دەسەڵاتدار لە دیمەشق، کە لە هەردوو باردا باشوور دەتوانێ هاوکاری رۆژئاوا بێت، لە بەرامبەریشدا رۆژئاوا دەتوانێت ببێتە دەرفەتێک بۆ راگرتنی مەترسییەکانی پەکەکە بۆ سەر باشوور و کشانەوەی هێزەکانی لە ناوچە کورستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، بە تایبەتی مووسڵ و هێنانەپێشەوەی لێکتێگەیشتنێکی هاوبەش لە نێوان کوردانی باکوور لە تورکیا و دووبارە گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگەی رۆژ و هێزە سیاسییەکانی ئەم بەشە، کە دەبنە پاڵپشتییەکی بەهێز بۆ ئەم بەشەی کوردستان.
وێڕای هەموو ئەوانە، ئەوەی لە ئێستادا لە رۆژئاوای کوردستان بوونی هەیە، دیفاکتۆیەکی کوردانە نییە، بەڵکو چەندین هێزی عەرەبی و غەیرە سووری بوونیان هەیە لەناو هێزەکاندا، لە هەمان کاتدا پارتی دەسەڵاتدار لە ماوەی ڕابردوودا زۆرترین زێدەڕۆیی بەرامبەر هێزەکانی تری رۆژئاوا ئەنجام داوە، کە ئەمەش خۆی لەخۆیدا مەترسییه، ئەمە سەرباری پاشخانی ئایدۆلۆژیی هێزی باڵادەست لەم بەشەی کوردستان، کە تەواو جیاوازە لەگەڵ دەسەڵاتدارانی نوێی دیمەشق و رەتکردنەوەی فیدراڵیەت لەلایەن ئەم هێزەوە و راگەیاندنی پێدانی پاراستنی سنوورەکانی رۆژئاوای کوردستان بە هێزەکانی دەسەڵاتدار لە دیمەشق و، لەدەستدانی ئەو پاڵپشتییەی کە لەلایەن هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە شەڕی دژی داعش، لە ئان و ساتدایە بە شکستهێنانی ئاگربەست لەگەڵ تورکیا و نەگەیشتنە رێککەوتن لەگەڵ هێزە کوردستانییەکانی تر، هاوکات هاتنەسەرکاری سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمەریکا (دۆناڵد ترەمپ) لە ماوەی کورتی داهاتوودا ئەو راستییە دووپات دەکاتەوە، بە هۆکاری ئەوەی لە کۆتا لێدوانی دەربارەی دۆخی سووریا ئاماژەی بەوە دا، کە لە ئێستادا دەستپێشخەرییەکە بەدەست تورکیاوەیە، بۆیە هەموو ئەمانە پێمان دەڵێن، کە ناتوانرێ گرەو لەسەر داهاتووی ئەم بەشەی کوردستان بکرێت بەم شێوە سیاسەتەی ئێستای دەسەڵاتدارانی ئەم بەشە.
